Δημοτική Ενότητα Κροκεών
H Δημοτική Ενότητα Κροκεών βρίσκεται στο νότιο τμήμα του Νομού Λακωνίας, μεταξύ των βουνών Ταϋγέτου και Πάρνωνα και σε απόσταση επτά περίπου χιλιομέτρων από το Λακωνικό κόλπο. Έδρα της Δημοτικής Ενότητας είναι οι Κροκεές και περιλαμβάνει τα χωριά Δαφνί, Κουμνιάνοι, Βασιλάκι, Λάγιο, Φάρο, Βαλτάκι, Γλώσσα και τον οικισμό Ασήμι.
Κροκεές
Στις Κροκεές υπάρχουν πολλά μικρά βυζαντινά εκκλησάκια. Στο Βασιλάκιο βρίσκονται ακόμη απομεινάρια από τους πύργους των Μπαρδουνιωτών Τούρκων που έδρασαν στην περιοχή την εποχή της Τουρκοκρατίας. Όπως φαίνεται από τα ευρήματα των ανασκαφών, η περιοχή έχει κατοικηθεί από αρχαιοτάτους χρόνους. Οι Κροκεές είναι γενέτειρα του αείμνηστου Ακαδημαϊκού και ποιητή Ν. Βρεττάκου. Παρουσιάζουν ιδιαίτερη πολιτιστική ανάπτυξη από τις αρχές κιόλας του 20ου αιώνα με ύπαρξη και λειτουργία Φιλαρμονικής και πατροπαράδοτο καρναβάλι 50 χρόνων. Πρόκειται για μια από τις πιο ιστορικές κωμοπόλεις της Λακωνίας (3500 χρόνια ιστορικής παρουσίας) και έχει λάβει το όνομα της από το μοναδικό παγκοσμίως πέτρωμα, τον Κροκεάτη λίθο, που είναι διάσπαρτος από το Αλάημπεη μέχρι το Ψηφί. Στον Καρνά, στο Βρυτσούλι και αλλού έχουν βρεθεί αρκετοί μυκηναϊκοί τάφοι, συλημένοι κυρίως. Γύρω στα 1500 π.Χ. ακμάζουν οι αρχαίες Κροκεές που εκτείνονται από το λόφο Καρνά, 300 μέτρα περίπου από το χωριό προς το Αλάμπεη. Η ακμή των προϊστορικών Κροκεών στηρίζεται κυρίως στην παραγωγή του Κροκεάτη λίθου από τα λατομεία στο Ψηφί και στη διακίνηση του από τους Μυκηναίους στα όρια του γνωστού τότε κόσμου.
Δαφνί
Στα Νότια της Σπάρτης και σε απόσταση 20 χιλιομέτρων από αυτή, βρίσκεται το Δαφνί. Είναι κτισμένο σε μια λοφοσειρά ύψους 300 μέτρων στο μέσον της Λακεδαίμονος κάτω από την περιοχή του Λυκοβουνού μεταξύ των οροσειρών Ταϋγέτου και Πάρνωνα στα δεξιά του ποταμού Ευρώτα. Είναι από τα κεφαλοχώρια του Νομού Λακωνίας. Η ιστορία του χωριού είναι μεγάλη και η αρχή της χάνεται στα βάθη της αρχαιότητας. Στα δυτικά, μεταξύ της Εθνικής οδού Σπάρτης – Γυθείου και του χωριού, στη θέση «Τροχάλια» βρισκόταν η αρχαία κωμόπολη «Αφιδναί» καθώς υποστηρίζουν πολλοί έγκριτοι ιστορικοί. Οι Αφιδνές της Λακεδαίμονος είναι η πατρίδα του ελεγειακού ποιητή Τυρταίου. O Τυρταίος έζησε τον 6ο π.Χ αιώνα και με τις ελεγείες του, τα εμβατήριά του και τα πολεμικά του άσματα, τόνιζε τη στρατιωτική τιμή και την αγάπη προς την πατρίδα. Ήταν ειδικευμένος στην πολεμική μουσική, που ενθουσίαζε τους Σπαρτιάτες πολεμιστές.
Βορειανατολικά του Δαφνίου περνά ο ποταμός Ευρώτας, πού στη Θέση Πυρί συναντιέται με δυο παραποτάμους της περιοχής Δαφνιού, το Γερακάρη και τη Ρασίνα. Το έδαφος του χωριού είναι αργιλώδες και αργιλοαμμώδες και σε μερικά μέρη πετρώδες, αλλά κατάλληλο για δενδροκαλλιέργειες, αμπέλια και σιτηρά. Από τα Δαφνιώτικα αμπέλια βγαίνει το περίφημο και γνωστό σε όλους τους Λάκωνες και τους ξένους «Δαφνιώτικο κρασί».
Σημαντική πολιτιστική δραστηριότητα ο πατροπαράδοτος «Βλάχικος Γάμος» της Καθαράς Δευτέρας που έχει μισό αιώνα ζωής και λειτουργίας.
Βασιλάκι
Το Βασιλάκι βρίσκεται στο κέντρο της διαδρομής Σπάρτης – Γυθείου, περίπου 20 χιλιόμετρα μακριά από την κάθε πόλη. Είναι πλούσιο σε χλωρίδα και πανίδα και όλο το χρόνο είναι καταπράσινο. Διαθέτει πολλά αξιοθέατα, τα οποία αξιοποιούνται κατάλληλα τα τελευταία χρόνια, ώστε να γίνουν πόλος έλξης για τουρίστες και περιηγητές που δεν είχαν την ευκαιρία να το γνωρίσουν. Από κάθε άποψη το Βασιλάκι αναπτύσσεται και δημιουργεί. Ο πληθυσμός του αυξάνεται, ο μέσος όρος ηλικίας μειώνεται, οι παραγωγές πληθαίνουν και ολοκληρώνεται η αισθητική ανάπλαση. Το χωριό είναι το πρώτο που ανέπτυξε τη βιολογική γεωργία και κτηνοτροφία. Παράγει βιολογικά προϊόντα όπως κρασί, ρίγανη, λάδι, ελιές, τσίπουρα, σύκα, μέλι και κοτόπουλα. Τα περισσότερα απ’ αυτά από το Συνεταιρισμό Βιολογικών προϊόντων, αλλά και από μεμονωμένους βιοκαλλιεργητές. Αξιόλογες πολιτιστικές δράσεις από τον δυναμικό σύλλογο με την καθιέρωση της Γιορτής του τσίπουρου.
Λάγιο
Στο μικρό χωριό φαίνεται, ότι άρχισε να συγκεντρώνεται το μεγαλύτερο τότε πληθυσμιακό του κομμάτι λίγο πριν το 1800 και τούτο, γιατί στο παραθαλάσσιο μέρος του Λαγίου όπου ήταν μέχρι τότε συγκεντρωμένοι οι κάτοικοί του κινδύνευαν από τους πειρατές. Είχαν αξιόλογη συνεισφορά και ενεργό δράση στο πλευρό των Μανιατών κατά την επανάσταση του 1821, με ορμητήριο τα Τρίνησα. Το Λάγιο αποκαλείται και το «μπαλκόνι του Λακωνικού Κόλπου».
Ασήμι
Ο οικισμός Ασήμι βρίσκεται δυτικά των Κροκεών και σε υψόμετρο 320 μ. Πρωτοεμφανίζεται σαν οικισμός την εποχή του χαλκού. Ευρήματα και στοιχεία μαρτυρούν ότι εκεί ευρίσκοντο τα μεταλλεία χαλκού της Αρχαίας Σπάρτης. Ερείπια υπάρχουν και σήμερα στη θέση «Πεταραίηκα», καθώς και πάρα πολλές είσοδοι στοών των μεταλλείων.
Ενδεχομένως, το όνομά του να το πήρε πιθανόν αργότερα, λόγω των αργυρούχων κοιτασμάτων του χαλκού.
Ακμή της πληθυσμιακής του εποχής, χαρακτηρίζονται τα χρόνια του μεσοπολέμου, έως το 1950. Το 1942, κάτοικοι 230. Σήμερα, οι μόνιμοι κάτοικοι είναι πέντε (5), ωστόσο γίνεται προσπάθεια από ελάχιστους Ασημιώτες για την αναβίωση του οικισμού.